ضامن نقدشوندگی و نقش آن در صندوق‌های سرمایه‌گذاری

آیا نقدشوندگی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری به ضامن نیاز دارد؟

یکی از بسترهای پس‌انداز و افزایش ثروت، صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. این صندوق‌ها محل بسیار مناسبی برای تجمیع نقدینگی سرگردان است. مخصوصا برای افرادی که به دلیل دانش تخصصی و زمان محدود، نمی‌توانند به طور مستقیم در بورس سرمایه‌گذاری کنند. ممکن است افراد در مسیر سرمایه‌گذاری، تمایل داشته باشند در زمان‌هایی، به برداشت سرمایه خود احتیاج پیدا کنند؛ بدیهی است که هر چقدر احتمال نقد شدن سرمایه بالاتر باشد، اعتبار صندوق بیشتر بوده و مشتری با خیال راحت و آسوده‌تری سرمایه‌گذاری می‌کند. در ادامه به مفهوم نقدشوندگی و نقش ضامن نقدشوندگی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری پرداخته می‌شود.

مفهوم نقدشوندگی چیست؟

قابلیت تبدیل شدن سرمایه به وجه نقد را نقدشوندگی می‌گویند. هر نوع کالا یا اوراقی که نقدشوندگی بالاتری داشته باشد، ارزش معاملاتی بیشتری خواهد داشت. دلیل اهمیت این موضوع به خاطر این است که سرمایه‌گذار هر زمانی که بخواهد، می‌تواند سرمایه خود را به کالا یا اوراق بهادار دیگری تبدیل نماید. در صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز می‌توان گفت که واحدهای صندوق، در هر لحظه و به قیمت خالص ارزش روز دارایی‌ها، از قابلیت نقد شدن برخوردار هستند. البته طبق قوانین سازمان بورس و امیدنامه‌های صندوق‌ها، از زمان تقاضای برداشت وجه تا زمانی که پول در حساب فرد قرار گیرد، بین 3 تا 7 روز کاری طول خواهد کشید.

حال ضمانت نقدشوندگی کجا نمود پیدا می‌کند؟ ضمانت در ساختار صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در ابتدا فراهم نمودن نقدينگي كافي در شرايطي است كه صندوق براي انجام پرداخت‌های خود و يا ابطال واحدهاي سرمايه‌گذاري متقاضيان، وجه نقد كافي نداشته باشد. با وجود ضامن نقدشوندگي، دارندگان واحدهاي سرمايه‌گذاري اين اطمينان را خواهند داشت كه هر زمان تصميم به ابطال (فروش) واحد سرمايه‌گذاري خود بگيرند، تقاضا براي آن طبق ضوابط و مقررات مربوطه وجود دارد.

علاوه بر مفهوم فوق، ممکن است در برخی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام و یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، ضمانتی برای اصل سرمایه و حداقل سود برای دوره مشخص و یا پرداخت سود دوره‌ای در نظر گرفته شود. به این ترتیب، ضامن وظیفه‌ای سنگین‌تر از ضمانت صرف نقدشوندگی بر عهده خواهد داشت. در این موارد، انتظارات سازمان بورس برای پشتوانه مالی و اعتبار ضامن از شرایط دیگر بیشتر خواهد بود و در برخی موارد با تعیین 2 ضامن با عنوان ضامن اول و ضامن دوم، سعی در کاهش ریسک متحمل صندوق خواهد داشت.

ضامن نقدشوندگی صندوق ها، یک رکن اختیاری است!

سازمان بورس و اوراق بهادار از سال 1392، استفاده از خدمات رکن ضامن نقدشوندگی در صندوق‌­های سرمایه­‌گذاری را اختیاری اعلام نمود. وجود ضامن نقدشوندگی به عنوان یکی از ارکان صندوق سرمایه‌گذاری، اطمینان خاطری برای سرمایه‌گذاران به همراه خواهد داشت اما؛ نمی‌توان از هزینه­‌هایی که این رکن به صندوق­‌ها تحمیل می‌­کند، غافل شد.

هزینه‌های ضامن نقدشوندگی

هزینه­‌های مربوط به ضامن نقدشوندگی به دو گروه هزینه­‌های مستقیم و غیرمستقیم طبقه‌بندی می‌شوند. هزینه­‌های مستقیم، مواردی هستند که هر صندوق سرمایه‌گذاری از محل دارایی­‌های خود به رکن ضامن نقدشوندگی پرداخت می­‌کند که باعث بالا رفتن هزینه­‌های صندوق و کاهش بازده صندوق می­‌شود.

هزینه­‌های غیرمستقیم نیز مواردی هستند که کل مجموعه صندوق­‌های سرمایه­‌گذاری را متاثر می­‌کند، که می‌توان به کاهش تقاضای راه‌­اندازی صندوق­ به واسطه معرفی نکردن ضامن نقدشوندگی و بلا استفاده ماندن ظرفیت­‌های موجود اشخاص حقوقی که می‌توانند در قالب سایر ارکان صندوق فعالیت نمایند، اشاره کرد.

آیا طرح‌های سرمایه‌گذاری مانو، ضامن نقدشوندگی دارد؟

همانطور که گفته شد وظیفه اصلی ضامن نقدشوندگی آن است که در موارد ذیل، در صورت نبود وجوه نقد کافی، مبالغ لازم را تأمین کند:

(الف) پرداخت به متقاضیان ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری عادی

(ب) پرداخت‌­های دوره‌ای سود

نکته‌ای که می‌بایست در نظر گرفته شود، این است که معمولا ترکیب سرمایه‌گذاری طوری انتخاب می­‌شود که نقدشوندگی کافی در دارایی‌­ها وجود داشته باشد. بسیاری از صندوق­‌ها رکن ضامن نقدشوندگی را ندارند، اما به خاطر اعتمادی که این رکن ممکن است ایجاد کند، بانک سامان نقش ضامن نقدشوندگی در طرح های سرمایه گذاری مانو  بازی می‌­کند.

تفاوت ضمانت نقدشوندگی با قابلیت نقدشوندگی چیست؟

دو مفهوم ضمانت نقدشوندگی و قابلیت نقدشوندگی از یکدیگر با هم تفاوت دارند. ضمانت نقدشوندگی، به معنای توافقی است که شرکت تامین سرمایه با یک بانک یا موسسه مالی انجام می‌دهد تا ریسک خروج واحدهای دارایی از صندوق را بر عهده بگیرد و نقدشوندگی سرمایه افراد را تضمین کند. به عبارت دیگر، ضامن نقدشوندگی، شخصیتی حقوقی است که دلیل اصلی آن به عنوان رکن صندوق‌ها، افزایش نقدشوندگی واحدهای آن صندوق است تا تحت هر شرایطی، سرمایه‌گذار بتواند واحدهای سرمایه‌گذاری خود را به فروش برساند و این اطمینان را داشته باشد که هر زمان تصمیم به برداشت سرمایه‌ بگیرد، تقاضا برای آن وجود داشته باشد و دیگر نگران ماندن در صف فروش‌های طولانی نباشد. این اتفاق در روزهایی که بورس به شدت منفی است، خود را بیشتر نشان می‌دهد.

اما؛ قابلیت نقدشوندگی به معنای امکان مدیریت، ارزش‌گذاری و فروش دارایی‌هایی است که مدیران صندوق برای پرداخت مطالبات سرمایه‌گذاران است. در واقع، مدیر صندوق می‌تواند بر اساس استراتژی سرمایه‌گذاری و شرایط منابع خود به منظور پاسخگویی به فروش واحدها، دامنه مشخصی را برای سقف سرمایه‌گذاری در نظر بگیرد تا خروج سرمایه مشتری، برای بازده ترکیب دارایی ها، مشکلی ایجاد نکند.