رکود یا ابرتورم؟ آینده اقتصاد ایران چه خواهد شد؟
وضعیت رکود یا ابرتورم از مهمترین مسائل اقتصاد کلان کشور است که در تعیین شرایط، روابط بینالمللی و توسعه آن نقش مهمی ایفا میکند.
رکود اقتصادی
یکی از مباحث مهم اقتصادی، رکود است و زمانی که رونق اقتصادی وجود نداشته باشد، وضعیت به سمت رکود حرکت میکند. رکود اقتصادی منجر به تضعیف اقتصاد میشود. زمانی که تولید در کشور کاهش پیدا کند در حالی که تقاضا وجود دارد شرایط اقتصادی دچار رکود میشود و عواقبی هم چون گرانی کالاهای مختلف، افزایش نرخ بیکاری و از بین رفتن بسیاری از کسب و کارها به دنبال دارد.
برای آن که وضعیت اقتصادی کشور رونق داشته باشد و از رکود جلوگیری شود لازم است که چرخه تولید و مصرف و همچنین صادرات و واردات به خوبی در جریان باشد. در واقع افزایش تولید داخلی علاوه بر رفع نیاز و تقاضا، در کاهش واردات و افزایش صادرات نیز نقش موثری دارد. رکود اقتصادی عواقب و پیامدهای بسیاری برای افراد جامعه در پی دارد و به دلایل مختلفی ایجاد میشود.
برای آن که چرخه تولید به خوبی انجام پذیرد لازم است مواد اولیه مورد نیاز برای تولید کالاهای مختلف تامین شود. مواد اولیه لازم برای تولید صنایع مختلف اولین و ضروریترین گام برای تولید است. تولید کالاهای مورد نیاز در وهله اول به رفع نیازهای داخلی میپردازد و پس از آن با صادرات به کشورهای دیگر رونق اقتصادی به وجود میآورد. علاوه بر مواد اولیه، دستگاهها و فناروریهای لازم برای تولید نیز باید در دسترس و آماده باشند تا روند تولید به خوبی انجام شود.
زمانی که روند تولید به خوبی انجام میشود و عرضه و تقاضا در تعادل قرار دارد، نیازهای داخلی به خوبی برطرف میشود و پس از آن توسعه صادرات صورت میگیرد. در واقع شرایط اقتصادی را میتوان مجموعهای از تولید، صادرات و واردات دانست که وجود مشکل در هر یک از این موارد باعث ایجاد خلل در کل چرخه میشود.
عوامل مهم در ایجاد رکود
تحریم
اولین و مهمترین عامل تاثیرگذار در رکود اقتصادی ایران، مسئله تحریمهاست چرا که تمامی مراحلی که در بالا ذکر شد، تحت تاثیر مسئله تحریمها قرار میگیرد. زمانی که وارد کردن مواد اولیه مورد نیاز برای تولید یک کالا یا ابزار آلات مورد نیاز برای تولید آن، تحریم باشد، عملا چرخه تولید با مشکل رو به رو میشود و تولید یا کاهش پیدا میکند یا به طور کامل متوقف میشود.
در دسترس نبودن کالاهای مورد نیاز و از سوی دیگر تقاضا باعث افزایش قیمت کالا و کاهش قدرت خرید مردم میشود و تاثیرات بسیار زیادی مانند افزایش بیکاری و تعطیل شدن بسیاری از شرکتها و کارخانههای تولیدی را به همراه دارد. تحریمها تنها واردات را با مشکل مواجه نمیکند، صادرات نفت که یکی از مهمترین منابع صادراتی و درآمدی ایران به شمار میرود نیز با مشکلات تحریم مواجه میشود که خود باعث کاهش درآمد دولت خواهد شد. این اتفاقات یعنی دولت باید خود را برای رکود یا ابرتورم آماده کند.
بنابراین مسئلهی تحریمها در ایجاد رکود اقتصادی ایران تاثیر بسیار زیادی داشته است. تحریمهای اقتصادی که معمولا ناشی از گفتمانهای سیاسی است بر وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم ایران تاثیر بسیار پررنگ و غیرقابلانکاری داشته است. نباید از اهمیت مسئلهی صادرات غافل شد که امروز تحت تاثیر شرایط تحریم با مشکلات و مسائل بسیار زیادی مواجه شده است.
تورم
مسئله دومی که برای تحلیل شرایط اقتصادی ایران باید مورد بررسی قرار گیرد، تورم است. مردم ایران سالهاست که با تورم دست و پنجه نرم میکنند و زندگی اقشار مختلف جامعه تحت تاثیر این مسئله قرار گرفته است.
تورم به چه معنا است؟
زمانی که قیمت کالاها و خدمات مختلف افزایش مییابد و ارزش پول ملی کاهش مییابد، نشانههایی از تورم به وجود آمده است. زمانی که دولت نقدینگی کافی نداشته باشد و از بانک مرکزی تقاضای چاپ پول میکند باید منتظر تورم بود. کاهش تولید، ثابت نبودن نرخ ارز و کاهش ارزش پول از عوامل تاثیرگذار در نرخ تورم به شمار میروند.
کمبود بودجه دولت از مسائل و معضلاتی است که با تقاضای وام از بانک مرکزی و چاپ پول به طور موقت برطرف میشود اما اثر زیانبار و دائمی آن به افزایش نرخ تورم کمک میکند.
طبق آمار منتشر شده از مرکز آمار ایران، در سال 1400 نرخ تورمی را تجربه کرده است که از سال 1374 بالاترین میزان بوده است. تورم سالانه مواد خوراکی و آشامیدنی در خرداد سال 1400 به حدود 52 درصد رسیده است. برخی از اقلام خوراکی رشد قیمتی 70 درصدی را تجربه کردهاند. در واقع شرایط اقتصادی حال حاضر به گونهای است که مسئله تورم به ابرتورم تبدیل شده است. همانطور که مشخص است هر دو مورد رکود یا ابرتورم بلای جان اقتصاد کشورهاست.
کنترل تورم به چه صورت است؟
برای اصلاح اوضاع اقتصادی ایران لازم است علاوه بر تبیین سیاستهای جدید اعم از سیاستهای داخلی و خارجی، کارشناسان و متخصصان حوزه اقتصاد با ارائه راهکارهای کارآمد به اصلاح وضعیت و کنترل رکود و تورم اقتصادی کمک کنند. بدیهی است که تغییر سیاستهای خارجی و گسترش روابط ایران با سایر کشورها تا حد بسیار زیادی به بهبود وضعیت اقتصادی ایران کمک خواهد کرد. از سوی دیگر نرخ ارز تاثیر بسیار زیادی بر تورم در ایران دارد بنابراین مدیریت نرخ ارز نیز به کنترل تورم کمک میکند و میتواند مانع شرایط رکود یا ابرتورم در اقتصاد کشور شود.
بخش عمدهای از مشکلات کنونی به واردات کالاهای واسطهای مربوط است که به نرخ ارز وابسته است. زمانی که نرخ ارز با توجه به شرایط اقتصادی سیاسی افزایش مییابد این کالاهای واسطهای که برای تولید لازم و ضروری هستند دچار افزایش قیمت شده و هزینه تولید کالا را بالا میبرد. کنترل تورم در چنین شرایطی کار راحتی نیست و اگر کنترل آن اصولی نباشد، رکود اقتصادی به وجود میآید.
یکی از راهکارهای اصلی که در کوتاهمدت برای کنترل تورم در ایران کاربرد دارد، مدیریت نرخ ارز و آزاد کردن منابع اقتصادی بلوکه شده است. کنترل نرخ ارز و مدیریت صحیح منابع ارزی میتواند تا حد بسیار زیادی به کنترل نرخ تورم کمک کند. علاوه براین همان طور که اشاره شد کمبود نقدینگی و بودجه دولت نیز تاثیر زیادی در ایجاد تورم دارد بنابراین نظارت بر سیستم بانکی و کنترل افزایش نقدینگی و چاپ پول و افزایش روابط دولت در منطقه نیز تا حد بسیار زیادی به کنترل تورم کمک میکند.
سخن پایانی
به دنبال افزایش تورم و کاهش ارزش پول ملی، مردم باید برای پوشش این نرخ تورم، به دنبال سرمایهگذاری باشند. ابزارهای متنوعی وجود دارد. باید دقت داشت که متناسب با شرایط، بهترین را انتخاب کرد. سامانه مدیریت ثروت مانو، شرایطی را فراهم کرده است که افراد جامعه، با هر سطح از دانش مالی و اقتصادی، بتوانند متناسب با درجه ریسکپذیری خود در بهترین فرصتهای سرمایهگذاری مشارکت کنند.
دیدگاهها
هیچ نظری برای این مطلب نوشته نشده، شما اولین نفر باشید.