با تاریخچه بازار بورس ایران آشنا شوید

اگر بخواهیم نیم‌نگاهی به تاریخچه بازار بورس ایران بیاندازیم، باید به سال 1315 برگردیم که دولت ایران از شخصی بلژیکی به نام وان لوترفلد درخواست کرد که بررسی‌های لازم برای تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران را انجام دهد. این کارشناس بلژیکی پس از بررسی‌های لازم، اساسنامه بورس اوراق بهادار را آماده کرد. در آن زمان بانک ملی ایران نیز در این باره تحقیقاتی انجام داد اما شرایط برای تاسیس بورس اوراق بهادار مساعد نبود و با شروع جنگ جهانی دوم تمام فعالیت‌های تاسیس بورس متوقف شد.

لوگوی بورس تهران برگرفته از چیست؟

لوگوی بورس اوراق بهادار تهران یک دایره است که چهار انسان در حالی که دست یکدیگر را گرفته‌اند درون این دایره قرار دارند. این دایره نماد دنیا است و طبق افسانه‌های قدیمی ایرانی این دایره بر روی شاخ دو گاو قرار دارد که نمادی از سود و ثروت است. این لوگو از یک نشان برنجی که در استان لرستان کشف شده است و به زمان هخامنشیان برمی‌گردد، برگرفته شده است. این نشان هم اکنون در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شود.

فعالیت رسمی بورس اوراق بهادار ایران

تغییر شرایط اقتصادی و اجتماعی در دهه‌ی چهل و تقویت ارتباطات سیاسی اقتصادی ایران با کشورهای غربی، باعث شد که تاسیس بورس روند جدی‌تری به خود بگیرد. در اردیبهشت سال 1345 لایحه قانون بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی مطرح و تصویب شد. پس از آن، وزارت اقتصاد قوانین تاسیس بورس اوراق بهادار را به بانک مرکزی ابلاغ کرد و درخواست اجرای مفاد قانون را مطرح کرد. باوجود این تلاش‌ها، به خاطر عدم آمادگی بخش صنعتی و بازرگانی اجرای این قانون تا بهمن ماه سال 1346 به تعویق افتاد.

در بهمن سال 1346 بورس اوراق بهادار تهران تاسیس شد.

تاریخچه بازار بورس ایران را می‌توان در چهار دوره خلاصه کرد.

دوره اول

این دوره از سال 1346 تا سال 1357 در نظر گرفته می‌شود. در ابتدا سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی و پس از آن سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس آباد به شروع فعالیت بورس کمک کردند.

در آن دوره به دلیل قانون معافیت مالیاتی برای شرکت‌های در بورس، میزان مشارکت شرکت‌ها و موسساتی که خواستار عرضه‌ی سهام خود به بورس بودند، افزایش یافت. در این دوره به خاطر پیروی از افزایش آهنگ رشد محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده و همچنین به دلیل معامله‌ی اوراق قرضه، حجم معاملات بورس اوراق بهادار تهران از 83 میلیارد ریال به 150 میلیارد ریال تغییر کرد.

در این دوره‌ی یازده ساله تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به 105 شرکت رسید. سال 1351 به عنوان پرمعامله‌ترین سال بورس شناخته می‌شد که در این سال حجم معاملات نسبت به سال گذشته سه برابر شد. در سال 1353 در جلسات شورای بورس، مسئله‌ی اجازه خرید سهام ایرانی توسط اتباع خارجی و قبول کردن شرکت‌های خارجی در بورس ایران، مطرح شد. پس از مطرح شدن این مسئله قرار شد که درباره‌ی چگونگی نظارت فعالیت و معاملات سرمایه‌گذاران خارجی بررسی‌های لازم انجام شود و در صورت لزوم قوانین لازم برای این امر وضع شود.

در دی ماه سال 1354 قانونی مبنی بر ممنوع بودن انجام معاملات بورسی کارمندان و کارکنان شاغل در بورس تصویب شد. طبق این قانون تمام افرادی که به علت داشتن سمت سازمانی در سازمان بورس به اطلاعات محرمانه دسترسی داشتند، اجازه‌ی خرید سهام و اوراق بهادار را نداشتند. در سال 1356، فروش سهام یک شرکت دولتی برای نخستین بار در بورس اتفاق افتاد و یک بانک دولتی سهام خود را به فروش گذاشت. پس از آن دو شرکت بیمه برای اولین بار در بورس حضور پیدا کردند که همین مسئله سرآغازی شد برای ورود شرکت‌های دیگری که خدمات مالی غیر بانکی ارائه می‌دادند.

دوره دوم

این دوره از سال 1358 تا سال 1367 است که با به وجود آمدن ناآرامی‌های اجتماعی اقتصادی جریان انقلاب اسلامی، بورس اوراق بهادار تهران به دلیل بی اعتمادی مردم نسبت به شرایط و کاهش معاملات و سقوط سهام با بحران مواجه و تقریبا نیمه تعطیل شد.

با ملی شدن بانک‌ها، بیمه و صنایع کشور بسیاری از شرکت‌های حاضر در بورس که سهام پذیرفته شده داشتند از بورس خارج شدند. علاوه بر عوامل ذکر شده، وقوع جنگ ایران و عراق نیز وضعیت بورس اوراق بهادار را تحت تاثیر قرار داد و تا سال 1361 بورس ایران دچار رکود شد. دو سال بعد، پس از از آن که دولت تصمیم گرفت تعدادی از کارخانه‌های دولتی را به کارگران و سایر افراد در بخش خصوصی واگذار کند، معاملات بورس کمی افزایش یافت. پس از آن که ایران در سال 1367، قطعنامه‌ی 598 را قبول کرد و قوانین مالیات‌های مستقیم و مالیات تعاون ملی تصویب شد، حجم معاملات بورس افزایش یافت و بورس اوراق بهادار تهران رونق یافت.

دوره سوم

دوره‌ی سوم که طی سال‌های 1368 تا 1383 بود فعالیت‌های زیادی برای ایجاد فضای رقابتی سالم و بیشتر شدن علاقه‌ مردم به فعالیت در بورس انجام شد که در این مسیر اتفاقات مثبتی نیز رخ داد.

دوره چهارم

دوره‌ی چهارم از سال 1384 آغاز شد و تاکنون ادامه دارد. در این دوره سیاست‌های تعیین شده دولت، روند کاهشی فعالیت بورس را کمتر کرد. در طی یک سال، شرکت‌های فعال در بورس از 422 شرکت به 435 شرکت رسید. در این دوره اتفاقات و رویدادهای بسیاری مهمی هم چون تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی، تشکیل شورای عالی بورس و اوراق بهادار و تشکیل بورس اوراق بهادار تهران (سهامی عام) اتفاق افتاد.

رکودهای بی‌سابقه در تاریخچه بازار بورس ایران

در طی سال‌های فعالیت بورس تهران از آغاز تا به امروز چند رکود بی‌سابقه اتفاق افتاده است که اولین آن‌ها به یکشنبه سیاه معروف است. در تاریخ 22 دی ماه سال 1392 بازار به محدوده 85 هزار واحدی برگشت و این سقوط بی‌سابقه شاخص بورس، به یکشنبه سیاه معروف شد.

عواملی مانند تصمیم دولت برای مهار نقدینگی، افزایش نرخ سود بانکی، افزایش نرخ مواد اولیه پتروشیمی و دستور رییس جمهور در رابطه با مبارزه با فساد اقتصادی را به عنوان عوامل اصلی این سقوط در نظر می‌گیرند. تمام عوامل ذکر شده حدسیات و گمانه زنی‌هایی بود که درباره‌ی علل واکنش منفی بازار سرمایه مطرح شد. پس از یکشنبه سیاه، شاخص بورس تهران با طی کردن یک روند نزولی به هفتاد هزار واحد سقوط کرد. این روند نزولی تا اوایل زمستان 1394 ادامه داشت.

دومین رکود بورس به مرداد سال 1392 برمی‌گردد که ریزش بورس آغاز شد و تا مهر ماه سال 1392، بیست و پنج درصد ارزش خود را از دست داد. بعضی از شرکت‌های حاضر در بورس افت هفتاد درصدی داشتند.

در این مقاله سعی شد به طور مختصر تاریخچه بازار بورس ایران توضیح داده شود. قطعا نگاه به سوابق معاملات، کمک شایانی در تصمیم‌گیری‌های آتی شما به عنوان یک معامله‌گر و تحلیلگر خواهد کرد. پیشنهاد می‌شود اگر به تازگی تصمیم به سرمایه‌گذاری در بورس گرفته‌اید، بخش زیادی از سرمایه خود را به صورت غیرمستقیم سرمایه‌گذاری کنید، و به تدریج که در معامله‌گری و تحلیلگری حرفه‌ای‌تر می‌شوید، معاملات مستقیم خود را بیشتر کنید.

ساختمان بورس اوراق بهادار کجاست؟

ساختمان بورس در گذشته، در خیابان حافظ قرار داشت ولی در حال حاضر ساختمان جدید بورس اوراق بهادار تهران به سعادت آباد منتقل شده است.