پربازده‌ترین بورس دنیا کجاست؟

پربازده‌ترین بورس دنیا کجاست؟ شاید تعجب‌انگیز باشد که پاسخ به این سوال در سال‌های اخیر بورس ایران بوده است. دلیل این پاسخ را در ادامه این مقاله بیابید.

بورس اوراق بهادار ایران از حدود 50 سال پیش یکی از محل‌های سرمایه‌گذاری سرمایه‌داران کشور بوده است. علاقه‌مندان و متخصصان در این زمینه هر روز بیشتر از دیروز دانش خود را گسترش داده‌اند و به دنبال ابزارهای کارآمد جهت تقویت این بازار و تبدیل آن به یکی از محل‌های تامین مالی شرکت‌ها و چرخیدن چرخ اقتصاد از این طریق بوده‌اند.

با گذشت زمان و گسترش رسانه‌ها اخبار بازار بورس از میان متخصصان و سردمدارانش به جراید و تلویزیون کشیده شد و مردم بیش از پیش با بورس آشنا شدند. همچنین با افزایش تعاملات برخط و همه‌گیر شدن استفاده از اینترنت، آموزش و اطلاع‌رسانی از کتب درسی و آموزشی بر روی وبسایت‌های تخصصی و صفحات شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت.

همه‌ی این عوامل دست به دست هم دادند تا هر روز افراد بیشتری به جرگه‌ی کسانی که درباره‌ی بازار بورس کنجکاو هستند بپیوندند. این امر به طبع باعث شد گروهی از این کنجکاوان تبدیل به علاقه‌مندان شوند و در نتیجه وارد این بازار شوند و حالا در سال‌های اخیر سوالات درباره‌ی بورس یک دغدغه‌ی عمومی به شمار می‌آیند. در این مقاله می‌خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که آیا بازار بورس ایران پربازده‌ترین بورس دنیا است؟

تاریخچه‌ی بورس در ایران و سایر کشورهای جهان

تاریخچه‌ی بورس

تاریخچه‌ی شکل‌گیری بورس به قرن پانزدهم میلادی برمی‌گردد. در قرن پانزدهم میلادی در شمال غربی بلژیک، تجار و بازرگانان شهر در مقابل خانه‌ی بزرگ‌زاده‌ای به نام واندر بورس، تجمع می‌کردند و به فروش کالاهای خود به صورت حراج می‌پرداختند. اغلب کارشناسان معتقدند ریشه‌ی کلمه‌ی بورس در همان میدانی است که بازرگانان در آن جمع می‌شدند و نام آن تِر بورس بود.

و اما اولین شراکت و شکل‌گیری چیزی شبیه سهام‌ امروزی برمی‌گردد به سال 1553 میلادی که تجار روسی همواره نگران ضرر و زیان‌های ناشی از معاملات خود بودند و در این بین شریک داشتن می‌توانست مقداری از نگرانی‌ آن‌ها را درباره‌ی معاملات‌شان کاهش دهد. چرا که در صورت شراکت، سود و زیان بین آن‌ها تقسیم می‌شد. این مسئله منجر به شکل‌گیری شرکت‌های سهامی شد. اولین شرکت سهامی در موسکو با نام ماسکوِی با شراکت تعدادی از سرمایه‌گذاران روسی ایجاد شد. به تدریج برای گسترش مبادلات نیاز به سرمایه‌ی بیشتر و در نتیجه شرکای بیشتر بود. این امر سبب بوجود آمدن مراکزی شد که در آن صاحبان سرمایه و کسانی که برای تجارت نیازمند تامین مالی بودند بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این مراکز، مراکز بورس نام گرفت.

همچنین اولین بورس اوراق بهادار جهان به صورت رسمی در شهر آمستردام تشکیل شد و کمپانی هند شرقی نیز اولین شرکت سهامی‌ بود که سهام خود را در این مرکز بورسی عرضه کرد. پس از آن سایر کشورهای جهان به تدریج مراکز بورسی خود را تشکیل دادند و وارد این بازار شدند. در حال حاضر بازار بورس نیویورک بزرگترین بازار بورس به جهت حجم معاملات و میزان سرمایه‌ی در گردش است ولی لقب پربازده‌ترین بورس دنیا به بورس نیویورک تعلق نمی‌گیرد.

تاریخچه‌ی بورس ایران

در ایران نیز از سال 1315 یک مستشار بلژیکی برنامه‌ای کامل جهت تشکیل بورس در ایران ارائه کرد که با توجه به شرایط جنگ جهانی اول امکان اجرای آن نبود تا بالاخره در سال 1341 کمیسیونی جهت تاسیس بورس ایران تشکیل شد و با دعوت از هیئتی به سرپرستی دبیر کل بورس بروکسل، این پروژه کلید خورد و نهایتا در سال 1345 بورس ایران تشکیل شد.

آمار بازدهی بورس ایران در سال‌های اخیر نسبت به سایر کشورها

تاریخچه‌ی بورس در ایران مانند هر کشور دیگری بالا و پایین‌های زیادی را از سر گذرانده‌ است. اما برای بررسی این مسئله که آیا بورس ایران پربازده‌ترین بورس دنیا هست یا خیر، به دو سال اخیر نگاه می‌کنیم.

رتبه‌بندی سال 2019

1. پاکستان با رشد 14.28 ٪
2. ترکیه با رشد 8.57٪
3. نیجریه با رشد 6.44٪
4. قبرس با رشد 3.28٪
5. ایران با رشد 3.22٪
6. دانمارک با رشد 2.97٪
7. بلژیک با رشد 2.95٪

رتبه بندی سال 2020

1. زیمباوه با رشد 666٪
2. ایران با رشد 365٪
3. ونزوئلا با رشد270٪
4. نزدک با رشد 22٪
5. دانمارک با رشد 13٪
6. عربستان با رشد 13٪
7. شانگهای با رشد 12 ٪

همانطور که از آمار سال‌های اخیر پیداست، بورس ایران از بازدهی بالایی دارد. و در پایان سال گذشته (2020) رتبه‌ی دوم را به خود اختصاص داده است. پس پاسخ سوال تقریبا معلوم شد. بله بورس ایران جزئی از پربازده‌ترین بورس‌های دنیاست. اما دلایل این بازدهی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

دلایل بازدهی بالای بورس تهران در مقایسه با سایر کشورها

ژاپنی‌ها که در سال 2020 با رشد منفی 5 درصدی روبرو بودند درباره‌ی بورس یک مثل معروف دارند: «هر زمان از مردم کوچه و بازار درباره‌ی بورس شنیدی، برای اقدام به سرمایه‌گذاری دست نگه دار چرا که اوضاع خطرناک است!» درباره‌ی دلیل این ایده در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد. اما همین جمله یک سرنخ خوب برای پیدا کردن دلیل بازدهی بالای بورس ایران در سال 2020 است.

تب ونزوئلایی

به خاطر دارید از بهمن ماه سال 1398 و اوایل سال 2020، نجواهایی درباره‌ی سوددهی هنگفت بورس به گوش می‌رسید. همین مسئله باعث شده بود که رفته رفته افراد وارد دنیای بورس شوند، کد بورسی بگیرند و بعد هم معامله کنند. افرادی که دانش و تخصص زیادی نداشتند و صرفا به دنبال آن بودند که پول‌های خود را هر چند کم سرمایه‌گذاری و سودهای خوبی شناسایی کنند. این روند به قدری ادامه پیدا کرد که فقط در ابتدای سال 99، 2 میلیون کد بورسی از سوی مردم اخذ شد. یک هجوم بی‌سابقه نقدینگی به بازار که سرمایه‌های سرگردان مردم بود. همین اتفاق باعث رشد بی‌سابقه‌ی شاخص بورس در ایران شد.

این وضعیت دقیقا یادآور شرایط بورس ونزوئلا بود. تورم در ونزوئلا به صورت افسارگسیخته رشد می‌کرد و شاخص فلاکت در این کشور برای پنجمین سال متوالی رتبه‌ی اول را کسب کرده بود و شرکت‌ها و کسب‌وکارها یکی پس از دیگری شکست خورده بودند و همه به دنبال حفظ ارزش پول خود بودند. این جریان سبب می‌شد که مردم با سرمایه‌های اندک بازار سرمایه را بهترین محل برای سرمایه‌گذاری ببینند و سیل نقدینگی وارد بازار بورس ونزوئلا شد و باعث رشد 270 درصدی بازار بورس این کشور شد.

ثبات اقتصادی و بازار سرمایه

حال سوالی که پیش می‌آید این است که این بازدهی اسمی نشان از اقتصاد پویا و مرغوبیت بازار بورس جهت سرمایه‌گذاری است؟ پاسخ واضح است. خیر.

تورم و بی‌ثباتی اقتصاد و جریان نقدینگی سرگردان باعث این رشد بوده است. چه بسا افراد زیادی که دیر به بازار وارد شدند و به دلیل عدم تخصص سرمایه‌های خود را از دست دادند. زیرا رفتار هیجانی صاحبان سهام موجب افت شدید شاخص‌ کل شد و مدت‌ها بورس ایران در حال سقوط بود.

همانطور که آمارها نیز نشان می‌دهد کشورهایی که رتبه‌های بالاتری در رشد شاخص کل بورس دارند، به خصوص آن‌هایی که با اختلاف از سایر کشورها رشد داشتند، در رتبه‌بندی سطح رفاه و رشد اقتصادی در پایین‌ترین جایگاه‌ها قرار می‌گیرند و دلیل این امر نیز واضح است. عدم ثبات اقتصادی.

کشورهای بدون تورم و دارای سطح رفاه عمومی بالا همواره با رشدهای زیر ده درصد و بعضا منفی روبرو هستند زیرا ساختار به گونه‌ای است که سرمایه‌گذاری در بورس ارزشمندتر از سوداگری است.

سخن پایانی

همانطور که گفته شد، کسب رتبه پربازده‌ترین بورس دنیا به معنی پویا بودن اقتصاد یک کشور نیست. اگر رشد شاخص بورس با سایر مولفه‌های اقتصادی همخوانی نداشته باشد، فاجعه‌ و ریزش شدیدی را به همراه خواهد داشت، همانطور که از مرداد سال 1399، بورس ایران این ریزش را تجربه کرد.

فرهنگ‌سازی و آموزش اصول سرمایه‌گذاری حداقل کاری است که شرکت‌های سرمایه‌گذاری باید در اختیار مردم قرار دهند. سامانه مدیریت ثروت مانو، شرایطی را فراهم کرده است که افراد با هر سطح از دانش مالی و بدون نیاز به صرف زمان بابت رصد و تحلیل اخبار اقتصادی، بتوانند به صورت غیرمستقیم، بهترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری را متناسب با درجه ریسک‌پذیری خود انتخاب کنند.